Briselski dijalog omogućio je Kosovu da suverenitet proširi i na sjever zemlje, kažu kosovski zvaničnici. Dio koji je uglavnom nastanjen srpskim stanovništvom, posljednjih dana postao je tema razgovora s obzirom da kosovski rukovodioci tvrde da posljednje provokacije Srbije prema Kosovu, uključujući i izjave o pozivima ratom, govore o njihovoj želji za odvajanjem sjevernog djela Kosova kako bi se pripojio Srbiji, u čemu bi pomoć pružila Rusija.
Kako ističu, međunarodna zajednica je dobro upoznata o takvim pretenzijama Srbije. Stoga, ubjeđeni su da tako nešto kosovske institucije i NATO neće dopustiti.
Međutim, postavlja se pitanje koliko Kosovo zaista upravlja sjeverom Kosova, a koliko Srbija?
Zahvaljujući Briselskom dijalogu, Kosovo je uspijelo da održi lokalne izbore na sjeveru i izabere lokalno rukovodstvo za četiri kosovske opštine. Međutim, te opštine koje su pod kontrolom srpskih predstavnika, tj. predstavnika iz Srpske liste i koje funkcionišu u cilju korišćenja kosovskog budžeta, i dalje funkcionišu paralelno s opštinama koje rade u srpskom sistemu.
Policija Kosova je, takođe, funkcionalna na sjeveru zemlje i čine je u većini pripadnici srpske zajednice. Međutim, i nad njima u znatnoj mjeri rukovode gradonačelnici. Pripadnici sporne “Civilne zaštite” sada su integrisani u kosovske institucije i očekuje se njihov početak rada u predsjedništvu koji je nedavno otvoren, a već dva puta napadnut bombom.
Kosovo je, pored toga, uspjelo da uspostavi i graničnu i carinsku kontrolu na dva prijelaza na sjeveru zemlje. U fazi je i uspostavljanje kosovskog pravosuđa na sjeveru, što bi ugasilo srpske sudove koji su doskoro radili.
S druge strane, obrazovanje, zdravstvo, Elektroprivreda, Pošta, i dalje su pod ingerencijom zvaničnog Beograda.
Ministarka za dijalog u Vladi Kosova Edita Tahiri u pismenom odgovoru za RSE je navela da je upravo Briselski dijalog omogućio Kosovu da suverenitet proširi i konsolidira na sjeveru zemlje u relevantnim oblastima.
“To se desilo zato što su sporazumi u Briselu omogućili uklanjanje srpskih paralelnih struktura na Kosovu i integraciju njenih bivših pripadnika u kosovske institucije. To je potom otvorilo put ka uspostavljanju kosovskih institucija na sjeveru zemlje koje su pomogle konsolidiranje vladavine zakona, unapređenje bezbjednosne situacije i međuetničko razumijevanje”, kazala je ona.
Tahiri naglašava da je kosovski suverenitet konsolidovan tako što je uspostavljena međudržavna granica sa Srbijom, policija, lokalna samouprava u četiri opštine, predstavništvo vlade, a očekuje se i konsolidacija pravosuđa.
Kosovski analiticar Azem Vllasi u razgovoru za RSE navodi da kosovske institucije kontrolišu sjever Kosova u mjeri u kojoj je to usaglašeno sa EU preko dijaloga o normalizaciji odnosa. On podsjeća na jedinstvenu policiju, kontrolu granice i prometa, jedinstveni sudski sistem.
“To su te osnovne komponente koje čine državni suverenitet na jednoj teritoriji”, ocjenjuje Vllasi.
“Stanje svršenog čina”
Kosovski analitičar iz srpske zajednice Ranđel Nojkić, pak, smatra da Beograd veštački pokušava da zadrži ingerencije na sjeveru. On navodi da su dejstva i Beograda i Prištine u pojedinim oblastima ograničena.
“Beograda, tako što pokušava veštački da upravlja lokalnom samoupravom koja je paralelna – isti ljudi su u institucijama u Prištini vezani i za Beograd. S druge strane, Priština pokušava da uspostavi apsolutnu kontrolu nad lokalnom samoupravom i ostalima i tu ima problema. Takođe, problemi su vezani i za centralnu vlast gdje predstavnici Srba više slučaju Beograd nego Prištinu, što takođe mislim da nije dobro jer je potrebno uspostavljanje jedne harmonije”, konstatuje Nojkić.
Azem Vllasi navodi da ono što se događaja u posljednje vrijeme je dio provokacija šireg scenarija u koordinaciji sa Rusijom, a odnosi se na Republiku Srpsku i sjever Kosova.
“Htjeli bi Rusija i Srbija da stvore jedno stanje svršenog čina, nekom provokacijom i iznenadnom akcijom, da bi počelo onda da se razgovara o tome šta se desilo i šta može da se desi. U tom cilju je i bila provokacija sa vozom”, navodi Vllasi.
On ipak poručuje da bi Srbija, u tom slučaju, dobro trebala da razmisli u kakvom se položaju može naći srpska zajednica koja većinski živi južno od Ibra.
