Manifestaciju “100 godina Bitke kod Čanakalje” je tokom protekle nedjelje propratio veliki broj naših sugrađana, pretežno iz turske zajednice, građana obližnje opštine Mamuša, veliki broj intelektualaca, historičara, javnih i političkih ličnosti grada i države, predstavnika Islamske Zajednice (IZ) Prizren na čelu sa Lutfi ef Balekom, predstavnici NVO-sektora, predstavnici Gorana i Bošnjaka iz Gore, predstavnici opštinskih političkih struktura, profesori i učenici mnogih srednjih i osnovnih škola iz turske zajednice Prizrena i Mamuše kao i Ambasadorka republike Turske na Kosovu, gospođa Songul Ozan sa saradnicima. Inače centralna Manifestacija u povodu “100 godina Bitke kod Čanakalje” održana je u srijedu u Domu kulture “Xhemail Berisha” u Prizrenu sa pomenutim gostima. Među mnogobrojnim uglednim zvanicama i gostima bošnjačku zajednicu su predstavljali ovdašnji bošnjački politički predstavnici Rasim Demiri, Sadik Idrizi i Ćerim Bajrami. Upravo smo nakon odgledanog dokumentarnog filma o toj čuvenoj bici koja je bila vrlo značajna za očuvanje same republike Turske i njenog vatana kao i samog opstanka muslimanskih naroda u Aziji i djelimično na Balkanu upitali bošnjačkog političkog predstavnika, odnosno Poslanika ispred koalicije VAKAT u Parlamentu Kosova, Ćerima Bajramija o značaju pobjede u toj bici za sve muslimanske narode na Balkanu te je on, između ostalog, za čitaoce našeg web-portala, istakao:
U svakom slučaju čuvena “Bitka na Čanakalje” prije svega ima veliki značaj za sadašnju Republiku Tursku, odnosno za njenu državu, a u ono vrijeme za Osmanlijsku carevinu Tursku koju su pokušali te 1915-te godine da slome. Turska je u ono vrijeme pokazala svu svoju snagu i moć da se odbrani bez obzira na tehnički zaostatak i nedostatak modernog naoružanja u odnosu na evropske države i carevinu Rusiju.
Što se tiče nas Bošnjaka, Albanaca, Gorana i ostalih, ja to često volim istaći i ovom prilikom smatram da je potrebno da isto kažem, da se ta bitka, naime, održala, kako rekoh, 1915-te godine, dakle skoro tri godine nakon odlaska Osmanlijske Turske sa ovih balkanskih prostora. Jako je bitno ovdje za sve nas da naglasimo ovaj pomenuti momenat iz prostog razloga što se to često u historijskim osvrtima zanemaruje, bilo turskoj ili bošnjačkoj, a to znači da je učešće Bošnjaka, Albanaca, Gorana i drugih sa Balkana u toj bici, ali i u ostalim bitkama u Prvom svjetskom ratu na teritorijama tadašnje Osmanlijske Turske – bilo dobrovoljno ! Izuzetak samo čine oni vojnici porijeklom sa ovih teritorija koji su tada služili redovni vojni rok i ostali u vojci pomenute Osmanlijske Turske, koja se tada služila 6 ili 7 godina, te su oni morali da idu tamo gdje su ratno raspoređeni, a to je u ovom slučaju poluotok Čanakalje i nekI drugi frontovi, pogotovo na tursko-ruskoj granici. to se tiče svih ostalih učesnika bitke sa balkanskih prostora, koje sam pomenuo, i učešća naših predaka ono je bilo – dobrovoljno. Dakle, na poziv ondašnjeg sultana, sa balkanskih prostora se odaziva na hiljade dobrovoljaca i sa teritorija Kosova, iz Makedonije, a pogotovu iz Sandžaka i BiH, kao i sa ostalih teritorija gdje su živjeli muslimani Balkana.
Posebno se mora istaći da je njihov motiv za učešće u odbrani Osmanlijske Turske u tadašnje vrijeme prevashodno bio vjerske prirode, međutim, ono što je takođe bitno reći jeste to da oni još nisu izgubili onaj osjećaj solidarnosti i pripadnosti Osmanlijskoj državi Turskoj, u kojoj su vjekovima prije bili važan segment, ne samo u vojsci već i u drugim segmentima tog društva, učešćem, recimo, i u njihovoj administraciji, te su joj ostali odani do samoga kraja. Prema tome, smatram da se je potrebno da se ovi momenti ističu.
I ovom prilikom se poklanjamo pred svim tim šehidima koji su pali u odbrani Osmanlijske Turske u bici na Čanakaljeu i u svim bitkama koje su bile prije i nakon te odlučujuće bitke. U svakom slučaju mi Bošnjaci, kao i drugi pomenuti muslimanski narodi sa Balkana, smo dali izuzetno značajan doprinos da se kasnije oformi moderna Republika Turska, te smatram da je današnja Republika Turska u obavezi da u neku ruku vrati to naše tadašnje učešće, bez obzira što je ono bilo dobrovoljno. Kako sam rekao, u pitanju su, dakle, svi muslimani sa Balkana, i oni su imali motiv da odbrane i stvore jednu moćnu državu Tursku, koja će svojim vojnim, političkim i svim drugim faktorima, da brani njihove, a pogotovo u današnje vrijeme naše interese i prava i ovdje na balkanskim prostorima i širom svijeta – istakao je Ćerim Bajrami.
Inače kulturno-umjetnička Manifestacija “100 godina Bitke kod Čanakalje” završena je, kako smo istakli, juče sa dva prigodna kulturno-umjetnička programa koji su se održali u prostorijama Instituta kosovskih Turaka “Yunus Emre” prigodnim programom u 14h, dok je naveče od 19h sati u Domu kulture održana projekcija dokumentarnog filma o toj bici. Po riječima organizatora ova vrsta kulturno-umjetničke Manifestacije biće organizirana svake godine u ovo vrijeme i biće tradicionalna.
Vinetu Ganić
